EXIM कोड भनेको निर्यात आयात कोड हो। भन्सार विभागले जारी गरेको १३ अंकको पहिचान नम्बर हो जुन सामान आयात वा निकासी गर्न आवश्यक हुन्छ। व्यापारिक निकायले आयात मात्र, निर्यात मात्र वा दुवै आयात-निर्यात कारोबारका लागि EXIM कोड लागू गर्न सक्छ। EXIM कोड दर्ताले तपाईंलाई सामानहरू आयात र निर्यात गर्न अनुमति दिन्छ।
EXIM कोड कहिले आवश्यक हुन्छ?
आयातकर्तालाई भन्सारबाट सामानहरू छुटाउन र विदेशी आपूर्तिकर्ताहरूलाई बैंक भुक्तानी गर्न एक्जिम कोड चाहिन्छ। निर्यातकर्तालाई भन्सारबाट सामान पठाउन र विदेशी आयातकर्ताबाट बैंक भुक्तानी प्राप्त गर्न एक्जिम कोड चाहिन्छ।
एक्जिम कोड हुनुका फाइदाहरू
- ग्लोबल मार्केटमा पहुँच : मान्य एक्जिम कोड भएकाहरूले मात्र विदेशी बजारबाट वा विदेशी बजारहरूमा सामानहरू आयात र निर्यात गर्न सक्छन् ।
- व्यवसायको बृद्धि र विस्तार : व्यापारिक संस्थाले आफ्नो उत्पादन बढाउन कच्चा पदार्थ र मेसिनलगायत विदेशी वस्तु खरिद गर्न सक्छ । साथै, एक उद्योगले विश्वव्यापी रूपमा आफ्नो उत्पादनहरू बेच्न सक्छ।
- दर्ता गर्न सजिलो : एक्जिम दर्ता गर्न एक दिनदेखि एक हप्ता (अधिकतम) सम्मका कार्य दिनहरू लाग्छ। साथै, एक्जिम दर्ता गर्न कुनै सरकारी शुल्क लाग्दैन।
- कम अनुपालन : एक पटक दर्ता भएको एक्जिम चालू आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म मान्य हुनेछ। रिटर्न फाइलिङ जस्तो कुनै अतिरिक्त अनुपालन छैन। यो थोरै शुल्क तिरेर वार्षिक रूपमा नवीकरण गर्न सकिन्छ वा सजिलैसँग दर्ता गर्न सकिन्छ।
नेपालमा दर्ता प्रक्रिया
एक्जिम दर्ता प्रक्रिया निम्न चरणहरूमा संक्षेप गर्न सकिन्छ:
(१) आवश्यक कागजातहरूको व्यवस्था
| Entity | Documents Required |
|---|---|
| ✓ मालिकको नागरिकता ✓ न्यूनतम १० लाख पुँजी भएको ‘घरेलु तथा साना उद्योग’ को दर्ता प्रमाणपत्र ✓ प्यान वा भ्याट दर्ता प्रमाणपत्र | |
| प्राइभेट फर्म | ✓ गत आर्थिक वर्षको कर क्लियरेन्स प्रमाणपत्र (नयाँ दर्ता भएको फर्मको लागि आवश्यक छैन) ✓ सक्कल बैंक ग्यारेन्टी रु. ३ लाख चालू आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म वा सोभन्दा लामो समयसम्म मान्य ✓ बैंकबाट बैंक खाताको प्रमाणपत्र (Annexure 2) ✓ आवेदन पत्र |
| साझेदारी फर्म | ✓ सबै साझेदारहरूको नागरिकता ✓ साझेदारी कागजात/सम्झौता ✓ न्यूनतम १० लाख पुँजी भएको ‘घरेलु तथा साना उद्योग’ को दर्ता प्रमाणपत्र ✓ प्यान वा भ्याट दर्ता प्रमाणपत्र ✓ गत आर्थिक वर्षको कर क्लियरेन्स प्रमाणपत्र (नयाँ दर्ता भएको फर्मको लागि आवश्यक छैन) ✓ सक्कल बैंक ग्यारेन्टी रु. ३ लाख चालू आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म वा सोभन्दा लामो समयसम्म मान्य ✓ बैंकबाट बैंक खाताको प्रमाणपत्र (Annexure 2) ✓ एक्जिममा कसको तस्बिर र हस्ताक्षर प्रयोग गरिने उल्लेख गर्ने बैठकको मिनेट ✓ प्रमाणपत्र आवेदन पत्र |
| OCR मा दर्ता भएको कम्पनी | ✓ सबै निर्देशक वा शेयरधारकहरूको नागरिकता ✓ दर्ता प्रमाणपत्र र OCR बाट कागजातहरू ✓ शेयर लगत प्रमाणपत्र रु. २५ लाख ✓ उद्योग विभाग वा वाणिज्य विभागको दर्ता प्रमाणपत्र। (आवश्यक भएमा नवीकरण गर्नुपर्छ) ✓ प्यान वा भ्याट दर्ता प्रमाणपत्र ✓ गत आर्थिक वर्षको कर क्लियरेन्स प्रमाणपत्र (नयाँ दर्ता गरिएको फर्मको लागि आवश्यक छैन) ✓ सक्कल बैंक ग्यारेन्टी रु. ३ लाख चालू आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म वा सोभन्दा लामो समयसम्म मान्य ✓ बैंकबाट बैंक खाताको प्रमाणपत्र (Annexure 2) ✓ एक्जिम प्रमाणपत्रमा कसको तस्बिर र हस्ताक्षर प्रयोग गरिने बोर्ड बैठकको मिनेट ✓आवेदन पत्र |
अतिरिक्त कागजात:
✓ मादक पेय पदार्थ, सूर्तिजन्य पदार्थ आदि जस्ता अन्तःशुल्क लागु हुने उत्पादनको आयात वा निकासीको लागि एक्जिम आवेदन गरिएको छ भने उत्पादनका लागि सम्बन्धित विभागबाट इजाजतपत्र पनि आवश्यक पर्छ।
✓ व्यापारिक निकायको मालिक बाहेक अन्य व्यक्ति भन्सार विभागको कार्यालयमा गएमा त्यस्तो अधिकृत व्यक्तिको पावर अफ अटर्नीको पत्र र नागरिकता आवश्यक हुन्छ।
निर्यातमुखी व्यवसायका लागि केही अपवादहरू:
निर्यात व्यापार प्रवर्द्धन गर्न, निम्न कागजातहरू निर्यात-सम्बन्धित लेनदेनहरूको लागि एक्जिम कोड लागू गर्ने व्यापारिक संस्थाहरूका लागि ऐच्छिक बनाइन्छ:
- न्यूनतम शेयर पूँजी १० लाख र शेयर लगत
- बैंक ग्यारेन्टी रु. ३ लाख
(२) अनलाइन आवेदन
जब हामी सबै कागजातहरूसँग तयार हुन्छौं, हामीले भन्सार विभागको वेबसाइटबाट अनलाइन आवेदन पेश गर्नुपर्छ । निम्न विवरणहरू फारममा प्रविष्ट गर्नुपर्छ:
- व्यापार दर्ता विवरण
- दर्ता गरिएको ठेगाना विवरण (गुगल नक्साबाट स्थान विवरण पनि प्रविष्ट गर्नुपर्छ)
- मालिक/साझेदार/निर्देशक विवरणहरू (३ पुस्ताको नाम पनि उपलब्ध गराउनुपर्छ)
- बैंक खाता विवरण
- बैंक ग्यारेन्टी विवरण
- बिन्दु 1 मा उल्लेखित कागजातहरू अपलोड गर्नुपर्छ।
एक्जिम कोड दर्ताका लागि कागजातहरू भौतिक रूपमा पेश गर्दा हामीले यस अनलाइन फारमको प्रिन्टआउट पेश गर्नुपर्छ।
(३) कागजातहरूको भौतिक पेश
अनलाइन फारम बुझाएपछि, हामीले पोइन्ट 1 मा सूचीबद्ध सबै कागजातहरू र बुँदा 2 मा उल्लिखित अनलाइन आवेदन फारमको भौतिक प्रतिलिपि लिएर भन्सार विभागको कार्यालयमा जानुपर्छ। याद गर्नुहोस्, बैंकबाट मूल बैंक ग्यारेन्टी र एनेक्सर 2 पेश गर्नुपर्छ।
आधिकारिक कागजातहरू र अनलाइन फारम पेश गरिएको प्रमाणीकरण गर्नेछ। यदि सबै आवश्यकताहरू पूरा भएमा एक्जिम प्रमाणपत्र जारी गरिनेछ।
एक्जिम कोडका १३ अक्षरहरू डिकोड गर्दै :
- पहिलो ९ अक्षरले दर्ता भएको प्यान नम्बरलाई जनाउँछ,
- ०१/०२ ले क्रमशः एकल स्वामित्व (०१) वा साझेदारी (०२) को प्रतिनिधित्व गर्दछ,
- 2 अंकहरू सफ्टवेयर-उत्पन्न अद्वितीय संख्याहरू हुन्
- एक्जिम कोडको अन्त्यमा NP ले नेपालको प्रतिनिधित्व गर्दछ।
एक्जिम प्रमाणपत्रको वैधता र नवीकरण
एक पटक जारी भएको एक्जिम प्रमाणपत्र एक आर्थिक वर्षको लागि मान्य रहनेछ । आर्थिक वर्षको मध्यमा दर्ता वा नवीकरण भएमा यो चालु आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म मान्य रहनेछ । उदाहरणका लागि। आर्थिक वर्ष ७८-७९ (साउन ७८ देखि असार ७९) मा दर्ता भएको एक्जिम कोड ३१ असार ७९ सम्म मान्य रहनेछ।
(i) नवीकरणको लागि अन्तिम मिति
नयाँ आर्थिक वर्ष सुरु हुनुअघि नै एक्जिम कोड नवीकरण गर्नुपर्छ । उदाहरणका लागि, आर्थिक वर्ष ७९-८० को लागि एक्जिम कोड नवीकरणको लागि अन्तिम मिति असार ७९ को अन्त्य हुनेछ।
(ii) नवीकरणका लागि आवश्यक कागजातहरू
- मौलिक बैंक ग्यारेन्टी रु. एक आर्थिक वर्षको न्यूनतम वैधता सहित 3 लाख जसको लागि एक्जिम नवीकरण गर्नुपर्नेछ
- गत आर्थिक वर्षको कर निकासी प्रमाणपत्र।
- घरेलु तथ साना उद्योग वा वाणिज्य विभागमा दर्ताको नवीकरण प्रमाणपत्र, लागू भएमा।
- नविकरण शुल्कको जम्मा रसिद रु. १,०००।
- थप जरिवाना नवीकरण ढिलो गर्दा अर्थात् निर्धारित मिति पछि लाग्ने छ।
(iii) नवीकरणको प्रक्रिया
- बिन्दु B मा उल्लेखित कागजातहरू तयार गर्नुहोस्।
- भन्सार विभागको वेबसाइटको एक्जिम पोर्टलबाट अनलाइन आवेदन बुझाउनुहोस्। आवेदनमा नवीकरणको लागि आर्थिक वर्ष चयन गर्नुहोस्।
- आवश्यक भएमा कर क्लियरेन्स प्रमाणपत्र अपलोड गर्नुहोस्।
- बैंक ग्यारेन्टी विवरणहरू प्रविष्ट गर्नुहोस् र डिजिटल प्रतिलिपि अपलोड गर्नुहोस्
- नवीकरण शुल्कको अनलाइन भुक्तानी गर्नुहोस्। तपाईंले बैंकमा जम्मा गर्ने विकल्प रोज्न सक्नुहुन्छ, यस अवस्थामा, तपाईंले जम्मा भौचर अपलोड गर्नुपर्नेछ।
- अनलाइन आवेदन पेश गर्नुहोस् र प्रिन्टआउट लिनुहोस्।
- अनलाइन आवेदनको साथ बिन्दु B मा उल्लेखित कागजातहरू पेश गर्नुहोस्।
- एक पटक प्रमाणित एक्जिम कोड नवीकरण गरिनेछ
नवीकरण गरिएको एक्जिम कोड परिवर्तन हुने छैन। यो व्यवसायिक संस्थाको अस्तित्व सम्म रहन्छ। यसलाई दर्ता रद्द गर्न सकिन्छ। व्यापार इकाई द्वारा आवेदन मा।
एक्जिम कोडको दर्ता वा रद्द
वस्तु आयात वा निकासी गर्ने हालको योजना नभएको र थप नवीकरण गर्न नचाहने व्यापारिक निकायले एक्जिम कोड दर्ता रद्द गर्न आवेदन दिन सक्छ। अनलाइन आवेदन भन्सार विभागको एक्जिम पोर्टल मार्फत पेश गर्न सकिन्छ जहाँ सान्दर्भिक कागजातहरू अपलोड गर्नुपर्छ।
निम्न कागजातहरू अनलाइन आवेदनमा अपलोड गर्नुपर्छ र भौतिक रूपमा विभागमा पेश गर्नुपर्छ:
- गत आर्थिक वर्षको कर क्लियरेन्स प्रमाणपत्र
- बैंक ग्यारेन्टी र एक्जिम कोडको प्रतिलिपि
- नवीकरण शुल्कको लागि जम्मा भाउचर। हालसम्मको नवीकरण शुल्क बुझाउनुपर्छ।
- एक्जिम दर्ता रद्द गर्ने निर्णयको बैठक मिनेट (स्वामित्व फर्मको लागि आवश्यक छैन)
- दर्ता रद्द गर्न आवेदन
- मालिकले विभागको कार्यालयमा जान नसक्ने अवस्थामा प्राधिकरणको पत्र
यस्तो निवेदन प्राप्त भएपछि, विभागले व्यावसायिक निकायबाट कुनै बक्यौता भन्सार महसुल वा अन्य भुक्तान योग्य छ कि छैन भनेर प्रमाणित गर्नेछ। यदि त्यस्तो कुनै बक्यौता फेला परेन भने, विभागले एक्जिम कोड रद्द गर्नेछ र बैंक ग्यारेन्टी जारी गर्नेछ।
भन्सार विभाग द्वारा एक्जिम कोड रद्द
भन्सार विभागले आफ्ना आवश्यकताहरू जस्तै पेन्डिङ नवीकरण, नतिरेको कर, बैंक ग्यारेन्टी खारेज, आदिको पालना नगरेको पाइएमा एक्जिम कोड रद्द गर्न सक्छ। तर विभागमा आवश्यक कागजात पेश गरेर यसलाई पुनर्स्थापित गर्न सकिन्छ।
कम्पनी खाताबाट आफ्नो एक्जिम कोड प्राप्त गर्नुहोस् !!
- हाम्रा विशेषज्ञहरूले तपाईंलाई सम्पूर्ण प्रक्रियामा मार्गदर्शन गर्नेछन् र आवश्यक कागजातहरू व्यवस्थापन गर्न मद्दत गर्नेछन्।
- हामी आवेदन र अन्य कागजातहरू तयार गर्नेछौं।
- हाम्रा विशेषज्ञहरूले न्यूनतम समयसीमा भित्र सजिलै दर्ता प्रक्रिया पूरा गर्नेछन्।
- हामी तपाइँलाई तपाइँको आवेदन को स्थिति को बारे मा सूचित राख्नेछौं र अर्को अनुपालन आवश्यकताहरु को बारे मा सूचित गर्नेछौं।
